Thời gian qua, ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản đã đạt được những kết quả tích cực. Giá trị xuất khẩu đồ gỗ và lâm sản đạt trên 8 tỷ USD vào năm 2017, tăng 8 lần so với năm 2005; tăng 10% so với năm 2016. 7 tháng đầu năm 2018, xuất khẩu sản phẩm đồ gỗ và lâm sản đạt kim ngạch 5,3 tỷ USD, tăng 13,6% so với cùng kỳ năm 2017.

Hiện cả nước có khoảng 4.500 doanh nghiệp kinh doanh, chế biến gỗ và lâm sản, bao gồm 3.900 doanh nghiệp trong nước và 600 doanh nghiệp FDI. Hơn 500.000 lao động làm việc trong các doanh nghiệp chế biến gỗ và lâm sản. Ngoài ra, còn thu hút hàng triệu lao động ở khu vực nông thôn miền núi trong lĩnh vực trồng rừng, cung cấp nguyên liệu.

Sản phẩm gỗ và lâm sản của Việt Nam đã có mặt ở trên 120 quốc gia và vùng lãnh thổ. Các thị trường lớn nhất của nước ta trong nhiều năm qua là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, EU và Hàn Quốc.

Bên cạnh những kết quả đạt được trong thời gian qua, ngành chế biến gỗ và lâm sản cũng còn nhiều tồn tại, hạn chế cũng như đứng trước nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, nổi bật nhất là việc chưa chủ động nguồn nguyên liệu. Lâm sản khai thác từ rừng trồng trong nước chưa đáp ứng nhu cầu chế biến xuất khẩu. Cũng theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nguyên liệu trong nước mới chỉ đáp ứng được 75% nhu cầu, còn lại phải nhập khẩu. Trong khi đó, chất lượng nguyên liệu gỗ từ rừng trồng trong nước còn thấp do khai thác sớm, gỗ còn non.

Bản thân các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến gỗ và lâm sản xuất khẩu cũng còn nhiều hạn chế về quy mô, năng lực. Trong hơn 4.500 doanh nghiệp chưa có nhiều doanh nghiệp lớn, có sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Trình độ khoa học công nghệ của doanh nghiệp còn hạn chế, sản phẩm còn mang tính thủ công, năng suất thấp, đa số là gia công, làm theo các đơn đặt hàng của đối tác nước ngoài. Sự liên kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp trong ngành, giữa doanh nghiệp với người dân chưa cao, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của toàn ngành.

Hệ thống phân phối hàng hóa chưa đáp ứng yêu cầu; hoạt động tiếp thị quảng bá sản phẩm, xúc tiến thương mại chưa được quan tâm đúng mức. Chưa có nhiều thương hiệu có khả năng cạnh tranh trên thị trường khu vực và thế giới.

Bên cạnh đó, công nghiệp sản xuất vật liệu phụ trợ cho ngành chế biến gỗ, lâm sản xuất khẩu chưa phát triển. Doanh nghiệp còn phải nhập các loại vật liệu quan trọng như sơn, keo, máy móc… làm gia tăng chi phí sản xuất, giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Chất lượng nguồn nhân lực trong ngành chế biến gỗ, lâm sản còn nhiều hạn chế. Chủ yếu là lao động phổ thông, năng suất thấp, khó chuyển giao công nghệ mới, hiện đại.

Phát biểu tại “Hội nghị định hướng giải pháp phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản xuất khẩu”, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: Ngành chế biến gỗ và lâm sản xuất khẩu Việt Nam phải trở thành một ngành mũi nhọn trong sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam. Phấn đấu đưa Việt Nam trở thành trung tâm hàng đầu về sản xuất, xuất khẩu gỗ và lâm sản có thương hiệu, có uy tín của thế giới.

Mục tiêu của ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản năm 2018, kim ngạch xuất khẩu đạt 9 tỷ USD, năm 2019 đạt 10 - 11 tỷ USD, năm 2020 đạt 12-13 tỷ USD và năm 2025 đạt 18 - 20 tỷ USD. Để thực hiện mục tiêu này, Thủ tướng Chính phủ đã nêu một số giải pháp: Tập trung triển khai thực hiện hiệu quả Luật Lâm nghiệp năm 2017; các bộ, ngành cần rà soát, hoàn thiện các văn bản pháp luật có liên quan, cũng như cải cách hành chính, tạo môi trường đầu tư tốt hơn nữa cho ngành chế biến gỗ và lâm sản phát triển. Đồng thời, khuyến khích đầu tư vào trồng rừng nguyên liệu, đổi mới khoa học công nghệ trong trồng rừng, chế biến gỗ và lâm sản xuất khẩu; làm tốt công tác phát triển thị trường trong và ngoài nước; tập trung làm tốt tuyên truyền, quảng bá, vận động người dân, doanh nghiệp thay đổi nhận thức về sử dụng gỗ hợp pháp, thay đổi tập quán sử dụng gỗ rừng tự nhiên sang rừng trồng…

TBT