Chính vì vậy, việc sớm tháo gỡ những khó khăn tồn tại và xây dựng các cơ chế chính sách hỗ trợ sát thực sẽ là “đòn bẩy” giúp cụm công nghiệp phát triển hiệu quả.

Chính sách chưa sát thực

Tại hội nghị góp ý kiến cho “Dự thảo Quyết định ban hành một số cơ chế chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển cụm công nghiệp” do Cục Công nghiệp địa phương-Bộ Công Thương tổ chức ngày 11/5, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Tuấn khẳng định: Nguyên nhân khiến cụm công nghiệp phát triển chậm và thu hút ít các doanh nghiệp nhỏ và vừa là do các chính sách hỗ trợ phát triển chưa sát thực, chưa đáp ứng được các yêu cầu phát triển thực tế. Hơn thế, việc tổ chức thực hiện và triển khai các chính sách này vào cuộc sống còn nhiều vấn đề tồn tại.

Bên cạnh đó, việc coi trọng vai trò của các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế; trong khi có phần xem nhẹ vai trò của các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã tạo sự phân biệt đối xử chưa bình đẳng trong việc thụ hưởng. Theo ông Tuấn, hầu hết các địa phương hiện mới thấy được cái lợi trước mắt của việc thu hút đầu tư vào khu công nghiệp, trong khi chưa nhìn thấy hết được tầm quan trọng lâu dài của việc hấp dẫn các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cũng như doanh nghiệp làng nghề để tạo ra công ăn việc làm cho người dân nông thôn nhằm tạo ra lợi ích kinh tế cũng như đảm bảo an sinh, ổn định trật tự xã hội.

Đồng quan điểm với ông Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương Thái Nguyên, ông Lê Huy Nhỡn cho rằng: Việc ban hành các chính sách hỗ trợ phát triển cụm công nghiệp trong thời gian qua chưa sát thực tế nên các địa phương khó áp dụng và khó thụ hưởng được lợi ích. Ngay cả Dự thảo Quyết định lần này cũng còn nhiều điểm không phù hợp với thực tế. Cụ thể như mục 2 điều 6 quy định: “Các địa phương phải có tỷ lệ công nghiệp trong GDP của địa phương thấp hơn tỷ trọng công nghiệp trong GDP cả nước ít nhất 10% mới đủ điều kiện được hỗ trợ vốn đầu tư từ ngân sách trung ương” là quá cứng nhắc và chưa hợp lý với các tỉnh, thành như Thái Nguyên có tỷ trọng công nghiệp quốc doanh, công nghiệp nước ngoài chiếm quá cao. Trong khi đó, công nghiệp địa phương của Thái Nguyên đang rất cần sự hỗ trợ từ Trung ương để khởi sắc.

Ông Nhỡn cũng nhấn mạnh: Ngay cả trong quy định về hạn mức hỗ trợ không quá 100 tỷ đồng với mỗi địa phương cũng thể hiện quan niệm “cào bằng”, không phù hợp với đặc điểm cụ thể và khả năng phát triển của các địa phương.

Đại diện tỉnh Bến Tre, Phó Chủ tịch Cao Văn Trọng cũng cho biết thêm: Việc hỗ trợ nên tập trung cho những tỉnh thực sự có điều kiện phát triển và cấp bách phải phát triển chứ không nên đầu tư dàn trải. Đặc biệt là với đặc thù hạn chế về đất đai như các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long, việc hỗ trợ để phát triển các cụm công nghiệp sẽ mang lại hiệu quả và lợi ích lớn lao.

Về phía Bộ Công Thương cũng cho rằng: Theo Nghị định 106/2008/NĐ-CP ngày 19/9/2008 bổ sung thay thế Nghị định 151/2006/NĐ-CP trước đó về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước, các dự án đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp đã bị loại ra khỏi diện dược vay vốn tín dụng đầu tư (trừ các địa bàn đặc biệt khó khăn) trong khi trên thực tế, các dự án này lại thực sự cần được Nhà nước ưu đãi hỗ trợ vốn vay để xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp.

Sớm có cơ chế chính sách phù hợp

Theo Chủ tịch Hiệp hội làng nghề Nguyễn Quốc Tuấn: Với đối tượng thụ hưởng chính sách phát triển cụm công nghiệp là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp làng nghề có năng lực về tài chính và công nghệ còn hạn chế, quyết định về hỗ trợ ban hành các chính sách ưu đãi phát triển cho cụm công nghiệp cần phải lớn hơn cả chính sách hỗ trợ phát triển các cụm công nghiệp, nhất là tại các vùng đặc biệt khó khăn. Đạt được mức độ hỗ trợ mạnh mẽ như vậy, chính sách phát triển các cụm công nghiệp mới đủ sức phát huy hiệu quả, giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người dân nông thôn, tạo nên sự thay da đổi thịt thực sự cho nông thôn.

Bên cạnh đó, danh mục các dự án được hỗ trợ nguồn vốn ngân sách cần ưu tiên hơn nữa cho việc xây dựng các hệ thống xử lý chất thải, nước thải, trồng cây xanh giúp các cụm công nghiệp phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, với nguồn vốn ngân sách còn hạn chế, Bộ Công Thương cần rà soát lại các dự án; trong đó tập trung vào các dự án tại các địa bàn quan trọng, có tác dụng phát triển ngành nghề, phát triển nông thôn, tạo sự chuyển biến rõ rệt về cơ cấu công nghiệp nông thôn mạnh mẽ. Đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh: Bộ Công Thương và các cơ quan quản lý liên quan cần cân nhắc lại điều kiện thành lập các cụm công nghiệp, gắn liền với khả năng về tỷ lệ lấp đầy để cấp phép trước thực tế nhiều cụm công nghiệp đang được thành lập theo "cảm tính".

Để thực hiện được điều này, về phía cơ quan quản lý Nhà nước là Bộ Công Thương cần phải nâng cao năng lực tổ chức thực hiện, năng lực thầm định dự án cho các cán bộ chuyên trách để sớm đưa các chủ trương chính sách tốt đi vào cuộc sống.

Theo Dự thảo Quyết định về việc ban hành một số cơ chế chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển cụm công nghiệp, Bộ Công Thương sẽ đề nghị mức hỗ trợ tối đa không quá 10 tỷ đồng cho 1 cụm công nghiệp và không quá 100 tỷ đồng cho một tỉnh mà không giới hạn thời gian hỗ trợ để giúp các địa phương có thể làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, sử dụng có hiệu quả vốn đã hỗ trợ trước khi hỗ trợ đầu tư cụm công nghiệp mới. Bên cạnh đó, các hạng mục, công trình sẽ được ưu tiên hỗ trợ sẽ gồm: Đền bù giải phóng mặt bằng; đường giao thông nội bộ, hệ thống cấp thoát nước nội bộ và các hệ thống xử lý nước thải, chất thải tập trung. Ngoài ra, để khuyến khích tỷ lệ lấp đầy các cụm công nghiệp, việc hỗ trợ vốn đầu tư từ ngân sách trung ương cho cụm công nghiệp thứ ba chỉ được thực hiện sau khi đã hoàn thành việc hỗ trợ vốn đầu tư từ ngân sách trung ương cho cụm công nghiệp thứ nhất, cụm công nghiệp thứ hai và tổng diện tích đất công nghiệp của cụm thứ nhất, thứ hai đã cho các dự án đăng ký đầu tư, cấp giấy chứng nhận đầu tư thuê đất, thuê lại đất ít nhất là 60%.

Bộ Công Thương cũng cho biết sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp cho Dự thảo Quyết định để hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành sớm nhất, nhằm tạo ra cơ sở pháp lý sát thực giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp làng nghề trong các cụm công nghiệp phát triển hiệu quả và mang lại các lợi ích sâu rộng.

Theo tính toán, đến cuối năm 2009, cả nước có trên 462 nghìn doanh nghiệp; trong đó doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm trên 95%. Với suất đầu tư cho mỗi vị trí làm việc của doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ bằng 3-10% so với các doanh nghiệp lớn trong khi mỗi năm khối này tạo thêm gần nửa triệu việc làm mới, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang đóng vai trò quan trọng vào sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn./.

 

Nguyễn Kim Anh, TTX Việt Nam