TIỂU THỦ CÔNG NGHIỆP - LÀNG NGHỀ
Xã Đại Bái thuộc huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh là một làng nghề truyền thống nổi tiếng về kỹ nghệ đúc đồng, sản xuất ra các sản phẩm thủ công mỹ nghệ bằng đồng tinh xảo. Cho đến nay, Đại Bái vẫn được biết đến như một làng nghề đúc đồng truyền thống với sự phát triển mạnh mẽ, đem đến những đổi thay tích cực về kinh tế xã hội cho người dân nơi đây. Đan xen với những cải tiến, ứng dụng máy móc kĩ thuật vào sản xuất đồ đồng, thì những giá trị lâu đời của một làng nghề truyền thống vẫn được tiếp tục gìn giữ và phát triển tại đây.

Là một làng nghề nổi tiếng với các mặt hàng từ đồng, nhôm, làng nghề Đại Bái hiện nay đã có sự đa dạng hóa trong sản xuất so với trước kia. Bên cạnh những gia đình làm đồ đồng mỹ nghệ truyền thống, cũng có nhiều gia đình đầu tư vào sản xuất các sản phẩm công nghiệp liên quan đến đồng như các loại móc khóa, ống bằng đồng. Từ vài năm gần đây, các hộ gia đình đã đưa các dây chuyền công nghệ cao vào trong sản xuất và thu được kết quả thuận lợi. Sản phẩm chính  là các loại ống, thanh kim loại bằng đồng phục vụ cho công nghiệp, cơ khí…

Cũng như nhiều làng nghề khác, thời kỳ kinh tế hội nhập, để tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm truyền thống, bản thân các gia đình ở Đại Bái và chính quyền xã cũng đã có nhiều giải pháp để quảng bá, gia tăng giá trị cho thương hiệu làng nghề. Việc đa dạng hóa sản phẩm đã giúp ích nhiều cho việc phát triển kinh tế chung của xã Đại Bái, vẫn tận dụng tốt ưu thế từ nghề đồng truyền thống của cha ông và tạo ra dược các mô hình sản xuất mới có tính hiệu quả cao. Điều này đã góp phần giúp cho làng nghề truyền thống lâu đời vẫn gìn giữ và phát triển được cho đến ngày hôm nay, cải thiện đời sống kinh tế xã hội cho người dân trong vùng.

Tuy nhiên đối với làng nghề đúc đồng Đại Bái, vấn đề môi trường luôn là bài toán khó luôn tồn tại song hành với làng nghề nhiều năm qua. Nhiều giải pháp đã được đưa ra nhưng chưa giải quyết được triệt để. Bên cạnh đó, mặc dù đã bắt đầu đưa các dây chuyền thiết bị hiện đại vào trong sản xuất, nhưng để  thực sự thu được hiệu quả cao, đòi hỏi hoạt động sản xuất tại làng nghề này cần có sự quy hoạch đồng bộ hơn so với trước kia, không chỉ phát triển được nghề đúc đồng truyền thống, mà còn đẩy mạnh được hoạt động sản xuất công nghiệp tại địa phương

 Với đặc trưng của nghề gò đúc đồng, trong quá trình sản xuất sẽ có nhiều hóa chất, kim loại nặng thải ra ảnh hưởng trực tiếp đến đất và nguồn nước ngầm. Bên cạnh đó, khói bụi tỏa ra từ các lò nung hàng ngày, cũng là một nguyên nhân gây ra ô nhiễm tại đây. Tuy vậy trong những năm gần đây, xã Đại Bái đã có những giải pháp riêng, góp phần cải thiện tình hình môi trường tại địa phương, một trong số đó chính là việc xây dựng các ống khói lớn tại những cơ sở sản xuất, giúp hạn chế khói bụi ô nhiễm tại làng nghề. Người dân:tại làng nghề cho biết: Trước kia khói bụi rất ô nhiễm, nhưng gia đình tôi cũng được vận động sử dụng các ống khói. Các ống khói có vai trò giảm bớt lượng khói bụi trực tiếp thải ra trong quá trình nung, đúc đồng, cải thiện môi trường xung quanh.Với sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư nước ngoài cũng như sự vận động từ chính quyền, đến nay hầu hết các hộ gia đình làm nghề đúc đồng tại xã đều đã có xây lắp các ống khói như thế này, góp phần khắc phục vấn đề ô nhiễm khói bụi tại làng nghề.

Nếu như vấn đề ô nhiễm khói bụi trong sản xuất đã được khắc phục, thì hiện nay, việc xử lý nguồn nước trong quá trình sản xuất đồ đồng tại đây vẫn còn gặp nhiều khó khăn, chưa thể thực hiện. Để khắc phục vấn đề này, xã Đại Bái đã có những giải pháp tạm thời, với việc xây dựng một nhà máy xử lý nước sạch cho người dân trong vùng, đảm bảo chất lượng cuộc sống.

Nhà máy nước sạch vẫn chỉ là phương án xử lý tạm thời, về lâu dài, vẫn cần có những giải pháp phù hợp để cải thiện vấn đề ô nhiễm nguồn nước tại đây. Đối với chính quyền, giải pháp hiện tại đó là quy hoạch các doanh nghiệp vào những khu sản xuất tập trung, để tránh ảnh hưởng đến những gia đình xung quanh.

Hiện nay, sản xuất làng nghề ở xã Đại Bái chủ yếu mang tính cá thể, quy mô nhỏ, với nguồn vốn đầu tư thấp, nên không có đủ chi phí đầu tư cho việc xử lý môi trường. Phần lớn các hộ gia đình đếu hoạt động sản xuât tại nhà, không có đăng ký doanh nghiệp. Việc sản xuất rời rạc, thiếu tập trung, không chỉ ảnh hưởng đến môi trường xung quanh làng nghề, mà nó còn khiến các hộ gia đình ở xã Đại Bái gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với những chương trình hỗ trợ của Tỉnh.

Để phát triển bền vững nghề đúc đồng truyền thống, thì việc xây dựng các mô hình sản xuất tập trung ở xã Đại Bái là điều cần thiết. không chỉ khắc phục vấn đề môi trường, nó còn giúp cho các doanh nghiệp tại đây có thể nhận được hỗ trợ từ các chương trình của Nhà nước để đổi mới trang thiết bị sản xuất, xây dựng nguồn nhân lực. Đây cũng là các yếu tố quan trọng để những làng nghề truyền thống như thế này tiếp tục phát triển và gìn giữ nghề truyền thống của cha ông.

TBT