Thay đổi văn hóa tiêu dùng của người Việt

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa cho biết: Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” được triển khai theo chủ trương của Bộ Chính trị (từ 31 tháng 7 năm 2009) là một trong những giải pháp quan trọng để góp phần thúc đẩy phát triển thị trường trong nước bền vững qua việc phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, tự tôn dân tộc, xây dựng văn hóa tiêu dùng của người Việt Nam; động viên các doanh nghiệp sản xuất ra nhiều hàng Việt Nam có chất lượng, sức cạnh tranh cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu; huy động cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân cùng chung tay, góp sức giải quyết những khó khăn, bảo đảm sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước.

Theo đánh giá chung, Cuộc vận động triển khai được 5 năm đã mang lại những kết quả tích cực, tạo tiền đề để triển khai hiệu quả Cuộc vận động trong những năm tiếp theo. Một xu hướng đáng mừng hiện nay là người tiêu dùng Việt Nam nói chung ngày càng đánh giá cao hàng Việt Nam. Tại nhiều địa phương, các mặt hàng dệt may, da giầy có tới 80% người ưa chuộng; nhóm hàng thực phẩm, rau quả có tới trên 58% người tiêu dùng ưa chuộng, v.v... Trong báo cáo tại Hội nghị sơ kết 3 năm triển khai thực hiện Cuộc vận động do Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động tổ chức vào ngày 14 tháng 12 năm 2012, đã có 71% người tiêu dùng tin tưởng vào hàng Việt Nam chất lượng cao. Trong hệ thống siêu thị của một số doanh nghiệp trong nước, hàng hoá sản xuất trong nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn từ 80 - 90% (hệ thống siêu thị Big C có tới gần 90% là hàng sản xuất trong nước, hệ thống siêu thị của Saigon Coop có tới gần 95% là hàng sản xuất trong nước, hệ thống siêu thị Vinatex mart 100% là hàng sản xuất trong nước). Tại hệ thống các điểm bình ổn thị trường (trên 9.000 điểm) có tới gần 90% là hàng sản xuất trong nước. Theo kết quả khảo sát gần đây của Công đoàn ngành Công Thương, kể từ khi phát động Cuộc vận động, tỉ lệ nội địa hóa các sản phẩm đầu vào, nguyên liệu cũng như thiết bị máy móc của các doanh nghiệp tăng bình quân 25%. Tại các vùng nông thôn, người dân đã bắt đầu quen dùng và ưa chuộng hàng sản xuất trong nước. Kết quả từ Cuộc vận động đã giúp cả nước hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu kinh tế như: Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ 12 tháng năm 2013 ước đạt 2.617.963 tỷ đồng, tăng 12,6% so với năm 2012 (tính từ năm 2009 đến nay, hàng năm đều có mức tăng trưởng trên 10% so với năm kế trước); Chỉ số giá tiêu dùng (CPI cả nước) năm 2012 tăng 6,81% so với tháng 12 năm 2011, thấp xa so với kế hoạch mà Quốc hội đã đề ra là dưới 10%, CPI năm 2013 chỉ tăng 6,04% so với tháng 12 năm 2012 và đây là năm có CPI tăng thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Đồng thời, Cuộc vận động cũng góp phần giảm tỉ lệ nhập siêu: Năm 2010, nhập siêu là 12,3 tỷ USD (so với dự báo là 13,5 tỷ), bằng 17,3% kim ngạch xuất khẩu, thấp hơn so với mục tiêu Chính phủ đề ra là không quá 20%; năm 2011, tỷ lệ này là 9,89% thấp hơn chỉ tiêu Chính phủ đề ra là không quá 16%. Đặc biệt, năm 2012 và năm 2013 cán cân thương mại đã liên tục đạt trạng thái xuất siêu (năm 2012 xuất siêu 287 triệu USD, năm 2013 xuất siêu 862 triệu USD.

Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa khẳng định: “Kết quả của Cuộc vận động đã được Thủ tướng Chính phủ ghi nhận tại Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 17 tháng 9 năm 2012 về việc tăng cường Cuộc vận động. Cuộc vận động hình thành nên một phong trào mạnh mẽ trong mọi tầng lớp nhân dân trên cả nước, đã tạo ra xu hướng lựa chọn tiêu dùng hàng Việt Nam. Cuộc vận động không chỉ góp phần thúc đẩy sản xuất, nâng cao uy tín của doanh nghiệp Việt Nam mà còn có ý nghĩa tích cực trong việc thực hiện các giải pháp để giữ vững ổn định sản xuất, kinh doanh, bảo đảm đời sống của nhân dân, duy trì phát triển kinh tế, ổn định xã hội của đất nước trong điều kiện tác động tiêu cực của khủng hoảng kinh tế thế giới”.

Bên cạnh những kết quả đạt được, các đại biểu tham dự Hội nghị cũng đã phân tích và chỉ ra một số khó khăn, tồn tại trong quá trình thực hiện Cuộc vận động như: Việc xây dựng và phát triển mở rộng hệ thống phân phối đòi hỏi phải có chiến lược bài bản và vốn đầu tư khá lớn, điều này gây trở ngại cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong việc xúc tiến mở rộng thị trường. Một số Bộ, ngành và địa phương đã chưa thực sự vào cuộc, dẫn đến kết quả triển khai chưa đạt hiệu quả cao, chưa thực sự đột phá. Quá trình truyền thông cho Cuộc vận động trên các phương tiện thông tin chưa có sự đồng nhịp để tạo thành một chiến dịch truyền thông hiệu quả vì vậy chưa thực sự tác động mạnh vào tâm lý, hành vi người tiêu dùng; vẫn còn một bộ phận người dân sính hàng ngoại, hàng hiệu nhập khẩu. Nhìn chung tại các tỉnh, thành phố trọng điểm, các Sở Công Thương đã chủ động xây dựng chương trình hành động riêng cho địa phương mình, nhưng vẫn còn mang tính riêng lẻ, độc lập, chưa gắn kết cho nên chưa phát huy hết sức mạnh của các địa phương lân cận. Hoạt động tổ chức hội chợ, triển lãm trên địa bàn các tỉnh còn thể hiện nhiều hạn chế, chưa thu hút được các doanh nghiệp có thương hiệu mạnh tham gia, chưa kết nối được giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Nhiều hội chợ triển lãm mới chỉ dừng lại ở lĩnh vực trưng bày, giới thiệu hoặc bán buôn, bán lẻ hàng hóa thuần tuý mà chưa gây dựng được thương hiệu Việt trong người tiêu dùng. Các chương trình đưa hàng Việt về nông thôn còn thiếu tính bền vững, chưa tạo lập được kênh phân phối vững chắc tại địa bàn này. Nhiều doanh nghiệp còn thiếu kinh nghiệm, kỹ năng bán hàng, đặc biệt là kỹ năng chăm sóc khách hàng, kinh nghiệm thực hiện xúc tiến thương mại nên hiệu quả trong hoạt động xúc tiến thương mại chưa cao. Năng lực của một số doanh nghiệp nội địa còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong nước cả về số lượng, chất lượng, chủng loại và giá cả, chưa cạnh tranh được với hàng ngoại nhập, đặc biệt là vật tư, thiết bị chuyên ngành phục vụ sản xuất. Nhiều nguyên vật liệu đầu vào phục vụ sản xuất còn phụ thuộc vào giá nhập khẩu dẫn đến giá thành sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam cao so với khu vực. Nguồn ngân sách nhà nước cho hoạt động Xúc tiến thương mại còn nhiều hạn chế, không ổn định trong khi nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp ngày càng lớn, số lượng doanh nghiệp ngày càng nhiều, nhu cầu của người tiêu dùng đối với hàng Việt ngày càng lớn, nhất là tại địa bàn vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, khu công nghiệp. Vẫn còn một số doanh nghiệp lợi dụng khuyến mại để thực hiện hành vi gian lận thương mại, tiêu thụ các mặt hàng tồn, hàng cũ, hàng nhái, sắp hết hạn sử dụng làm ảnh hưởng đến lợi ích, lòng tin của người tiêu dùng, từ đó làm giảm đi ý nghĩa thiết thực của Cuộc vận động. Lực lượng quản lý thị trường gặp rất nhiều khó khăn do phương thức, thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi, đối tượng vi phạm ngày càng đa dạng, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe, chủ yếu vẫn là xử lý vi phạm hành chính, ít vụ việc bị khởi tố hình sự; nhiều chủ thể bị xâm phạm chưa hợp tác với lực lượng chức năng; trang thiết bị, phương tiện và nguồn nhân lực của Quản lý thị trường, kinh phí giám định, tiêu hủy hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chưa được đảm bảo.

Để hàng Việt phát triển bền vững


Tham luận tại Hội nghị, nhiều đại biểu đã đưa ra các ý kiến, giải pháp nhằm đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động trong thời gian tới. Theo bà Trần Thị Phương Lan, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội, để tiếp tục thực hiện và đẩy mạnh cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, cần thực hiện tốt công tác tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức và hành vi của người dân với hàng Việt Nam, tuyên truyền quảng bá “Tự hào hàng Việt Nam”... như phát huy tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc trong chủ động, ưu tiên mua sắm, sử dụng hàng Việt...); Huy động tối đa nguồn lực của nhà nước, các tổ chức, doanh nghiệp...để hỗ trợ quảng bá thương hiệu cho doanh nghiệp Việt Nam trên các phương tiện thông tin đại chúng. Bên cạnh đó, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp hỗ trợ phát triển hệ thống phân phối hàng Việt Nam cho các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố một cách bền vững: Xây dựng và tổ chức các chương trình kết nối Cung - Cầu (có tính liên kết vùng miền) giữa nhà sản xuất, kinh doanh với nhà phân phối của các doanh nghiệp Hà Nội với doanh nghiệp cả nước; Tham mưu đề xuất với UBND Thành phố quan tâm ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các hoạt động bán hàng Việt theo hướng bền vững, đầu tư phát triển hạ tầng thương mại nhằm tạo điều kiện mở rộng kênh phân phối hàng Việt Nam tại các khu Công nghiệp, Khu chế xuất, vùng tập trung đông dân cư, vùng nông thôn.


Trong khi đó, bà Lê Ngọc Đào, Phó Giám đốc Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh cũng nêu một số kiến nghị như: Cần thực hiện các giải pháp kết nối doanh nghiệp với thị trường tiêu thụ, thông qua các chương trình xúc tiến thương mại; Hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; Triển khai các chương trình khuyến khích sử dụng hàng Việt, với các giải pháp tuyên truyền, quảng bá thương hiệu Việt thông qua các Chương trình xét chọn Thương hiệu quốc gia, Chương trình bình chọn hàng Việt Nam chất lượng cao, Chương trình bình ổn thị trường, các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp phát triển mạng lưới phân phối hàng Việt Nam ra nước ngoài, v.v…


Phát biểu tổng kết tại Hội Nghị, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa đã ghi nhận và đánh giá cao các kết quả sinh động đạt được trong chặng đường 5 năm triển khai Cuộc vận động theo Chương trình hành động của Bộ Công Thương. Đồng thời, Thứ trưởng cũng nhấn mạnh những biện pháp cần triển khai trong thời gian tới nhằm đưa Cuộc vận động phát triển bền vững. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đôn đốc các đơn vị tăng cường thực hiện các nhiệm vụ được phân công theo Kế hoạch của Ban chỉ đạo Trung ương, Chỉ thị số 24/CT-TTg và Quyết định số 634/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ và Chương trình hành động của Bộ. Chủ động phối hợp với Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động triển khai các hoạt động được phân công theo Kế hoạch triển khai Cuộc vận động hàng năm. Phối hợp các Bộ ngành, liên quan triển khai hiệu quả các nhiệm vụ được phân công tại Chỉ thị số 24/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Tiếp tục đẩy mạnh phát triển thương mại trong nước; triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả Quy hoạch tổng thể phát triển thương mại Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến 2030. Chủ trì, phối hợp với Bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội ngành nghề/ngành hàng, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh triển khai các nhiệm vụ thuộc Đề án phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động giai đoạn 2014 – 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 634/QĐ-TTg ngày 29 tháng 4 năm 2014. Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành và các Hiệp hội chức năng tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi kinh doanh hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và những hành vi gian lận thương mại. Chủ trì, phối hợp các Bộ ngành, cơ quan tuyên truyền phổ biến và thực thi pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tiếp tục theo sát diễn biến thị trường, đảm bảo lưu thông hàng hoá thông suốt, đáp ứng đủ các loại hàng hoá thiết yếu cho nhu cầu của nhân dân, nhất là trong thời điểm chuẩn bị vào năm học mới và các ngày Lễ, Tết. Vận động và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tổ chức các điểm bán hàng hóa thương hiệu Việt kết hợp với bán hàng bình ổn thị trường để phục vụ nhu cầu tiêu dùng của nhân dân, đặc biệt là các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo. Tiếp tục xây dựng các chương trình nghiên cứu và đào tạo thiết thực, phù hợp với thực tế để hỗ trợ, hướng dẫn doanh nghiệp, đào tạo đội ngũ cán bộ, ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất kinh doanh và xây dựng thương hiệu. Tiếp tục nghiên cứu cải tiến chất lượng hàng hóa, đưa ra thị trường các sản phẩm có chất lượng cao, đa dạng về kiểu dáng, mẫu mã với giá thành hợp lý. Tăng cường tuyên truyền, vận động cán bộ công chức, viên chức, học sinh sinh viên của các đơn vị trực thuộc Bộ ưu tiên mua sắm, tiêu dùng hàng Việt Nam.

Nguồn: moit.gov.vn