“Tại hội nghị này, chúng ta sẽ cùng nhau thảo luận sâu hơn, thiết thực và hiệu quả hơn về các phương hướng và biện pháp cụ thể để triển khai các mục tiêu ưu tiên trong năm 2010. Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng, với tầm nhìn xa và quyết tâm chính trị cao của chúng ta, hội nghị sẽ thành công tốt đẹp”- Chủ tịch ASEAN 2010 - Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng – đã khẳng định như vậy tại Lễ khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN 16.

Sau hơn 4 thập kỷ hình thành và phát triển, ASEAN ngày nay đã trở thành một thực thể chính trị - kinh tế gắn kết, có vai trò quan trọng ở khu vực và là đối tác không thể thiếu của các nước, các tổ chức lớn trên thế giới. Hiệp hội đã chuyển sang giai đoạn phát triển mới, đó là hướng tới mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và hoạt động trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN. Chủ đề xuyên suốt cho năm 2010 là “Hướng tới Cộng đồng ASEAN: Từ tầm nhìn đến hành động”, thể hiện rõ trọng tâm hợp tác và tinh thần hành động của ASEAN trong năm nay và những năm tiếp theo.

Lạc quan trước những dấu hiệu phục hồi kinh tế thế giới cũng như khu vực và của các nền kinh tế ASEAN, nhưng để phát triển bền vững, cần thêm thời gian, sự nỗ lực liên tục, đặc biệt cần có sự định hướng đúng và các giải pháp phù hợp. ASEAN cần tăng cường đoàn kết và hợp tác, khắc phục những hạn chế nội tại của Hiệp hội, để thực hiện hóa mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN cũng như bảo đảm vai trò trung tâm của Hiệp hội.

Năm 2010 là năm có ý nghĩa quan trọng với ASEAN, với những thời cơ, thách thức đan xen. Theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, mục tiêu, lộ trình hướng tới Cộng đồng ASEAN đã được thống nhất xác định, trong khi thời gian còn lại chỉ còn 5 năm. Do vậy, điều quan trọng hàng đầu hiện nay là phải cùng nhau phối hợp hành động, tiến hành các biện pháp, bước đi cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu và kế hoạch đã đề ra. Hội nghị Cấp cao ASEAN 16 có nhiệm vụ quan trọng là đề ra phương hướng và các giải pháp phù hợp để đẩy nhanh tiến trình liên kết ASEAN, tăng cường sức mạnh của ASEAN trong việc xử lý có hiệu quả các vấn đề đặt ra ở khu vực cũng như những thách thức toàn cầu.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, các nước nên tập trung xem xét một số vấn đề quan trọng:

Việc triển khai thực hiện Hiến chương và Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN đã đạt được những bước tiến quan trọng, nhưng còn nhiều việc phải làm. Mỗi nước cần nỗ lực nhiều hơn để Hiến chương ASEAN thực sự đi vào cuộc sống, nhất là việc hoàn tất các văn kiện pháp lý liên quan, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả bộ máy tổ chức, phương hướng hoạt động mới. Chúng ta cũng cần đưa ra những ý kiến chỉ đạo cần thiết về biện pháp, cách thức cụ thể để đẩy nhanh việc thực hiện có hiệu quả các thỏa thuận về xây dựng Cộng đồng ASEAN, trong đó cần coi trọng việc tăng cường “văn hóa thực thi”, sự phối kết hợp giữa các cơ quan thực hiện, huy động nguồn lực.

Phục hồi kinh tế, phát triển bền vững đang là một trong những ưu tiên hàng đầu của ASEAN cũng như của cộng đồng quốc tế. Do tính gắn kết và tác động lẫn nhau của các nền kinh tế ASEAN, nên hành động đồng thời theo cả ba hướng, thứ nhất, đẩy nhanh liên kết kinh tế ASEAN, tìm ra mô hình phát triển bền vững phù hợp; thứ hai, tăng cường hợp tác kinh tế - tài chính Đông Á, trong đó ASEAN đóng vai trò trung tâm; thứ ba, tích cực đóng góp vào sự nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế thông qua việc thúc đẩy các giải pháp toàn cầu.

Về liên kết nội khối, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lưu ý, chúng ta cần chỉ đạo việc thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các thỏa thuận đã có, kể cả về thu hẹp khoảng cách phát triển, đồng thời định hướng cho việc xây dựng kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN, nhằm tạo sự liên kết chặt chẽ hơn về hạ tầng - giao thông và công nghệ thông tin, nhất là ở khu vực Tiểu vùng Mekong. Cùng với những nỗ lực để phục hồi sớm, vững chắc, ASEAN cần xác định cho mình một mô hình phù hợp, nhằm bảo đảm phát triển bền vững và cân bằng, gắn tăng trưởng kinh tế với phát triển xã hội và bảo vệ môi trường. Trên tinh thần đó, chúng ta sẽ xem xét và thông qua một Tuyên bố chung về phục hồi và phát triển bền vững, để thực hiện cam kết và phương hướng hành động của ASEAN.

Đối với các vấn đề xuyên quốc gia, nhất là về biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường, thiên tai, dịch bệnh đang đe dọa thường xuyên và trực tiếp đến cuộc sống của người dân cũng như sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia, trong khi các khuôn khổ và cơ chế quốc tế chưa đề ra được giải pháp toàn cầu hữu hiệu, ASEAN cần đẩy mạnh hơn nữa các nỗ lực ở cả cấp độ quốc gia và khu vực, để ứng phó với thách thức này, đồng thời tích cực đóng góp cho nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế. Với định hướng đó, các nước ASEAN sẽ xem xét và thông qua một Tuyên bố chung về ứng phó với biến đổi khí hậu, để phát đi thông điệp mạnh mẽ của ASEAN về tiến trình đàm phán quốc tế và phương hướng gia tăng hợp tác trong ASEAN.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng cho rằng, chúng ta cần nỗ lực lớn hơn, nhất là tăng cường đối thoại và hợp tác về các vấn đề chính trị - an ninh, để năng cao hiểu biết và tin cậy giữa các quốc gia; đẩy mạnh việc xây dựng các chuẩn mực và quy tắc ứng xử chung trong quan hệ giữa các nước; tiếp tục phát huy tác dụng, thúc đẩy thực thi có hiệu quả các công cụ cùng những cơ chế hiện có để đảm bảo hòa bình và an ninh khu vực như: Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Hiệp ước về Khu vực Đông Nam Á không Vũ khí hạt nhân (SEANWFZ), Tuyên bố về Cách ứng xử của các bên liên quan ở Biển Đông (DOC) và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF)… Đồng thời đẩy mạnh hợp tác trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, nhằm đối phó với những thách thức an ninh phi tuyền thống như khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, an ninh và an toàn trên biển…

Cùng với những nỗ lực đẩy nhanh liên kết nội khối, ASEAN cần tiếp tục tăng cường quan hệ đối ngoại, nhằm hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN cũng như nâng cao vai trò và vị thế quốc tế. ASEAN cũng cần đẩy mạnh hợp tác với các bên đối ngoại thông qua các khuôn khổ ASEAN + 1 theo hướng thực chất và hiệu quả hơn, nhất là trong việc thực hiện các Chương trình hành động triển khai các Tuyên bố chung về quan hệ đối tác toàn diện và lâu dài, đồng thời tăng cường đối thoại ở các cấp, nhất là ở Cấp cao và Cấp Bộ trưởng. Chúng ta cũng cần tích cực thúc đẩy hợp tác khu vực ở phạm vi rộng lớn hơn thông qua các khuôn khổ do ASEAN giữ vai trò chủ đạo như ASEAN + 3, Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF); chủ động tiến hành các biện pháp bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang hình thành.

Những vấn đề mà ASEAN phải xử lý không phải mới đặt ra và cũng không chỉ riêng trong năm 2010. Theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, điều quan trọng là phải có quyết tâm cao và hành động mạnh mẽ hơn, kết hợp hài hòa lợi ích quốc gia và lợi ích khu vực, nâng cao chất lượng của sự “thống nhất trong đa dạng” của Hiệp hội. Thực tiễn cho thấy, ASEAN là một tổ chức hợp tác khu vực có sức sống mãnh liệt và khả năng thích ứng nhanh chóng với những biến đổi của thời cuộc. Những giá trị bền vững, sức mạnh, thành công, tầm nhìn và quyết tâm của ASEAN là những cơ sở tin cậy để khẳng định Hiệp hội sẽ tiếp tục đạt được những thành tựu mới trong tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
 

Nguồn: Báo điện tử Công Thương