Từ Lễ hội tâm linh

Đền Đô là nơi thờ 8 vị vua Lý được xây dựng vào thế kỷ XI (1030). Cổ Pháp (tên làng Đình Bảng ngày xưa) được liệt vào hàng “tam Cổ” (thứ nhất Cổ Bi, thứ nhì Cổ Loa, thứ ba Cổ Pháp). Đây được coi là nơi thắng địa bậc nhất của Kinh Bắc bởi vượng khí và linh thiêng. Tương truyền, xưa kia phía trước cửa đền là một khu rừng Báng, có dòng Tiêu Tương uốn khúc chảy qua. Đây chính là quê hương của các vương triều Lý đã xây dựng quốc gia phong kiến độc lập đầu tiên của nước ta. Đây cũng là quê hương của nhiều danh nhân văn hoá kiệt xuất, là vùng học vấn khoa bảng hàng đầu đất nước được mở màn và đặt nền móng từ một thời đại huy hoàng trong lịch sử Việt Nam đã đưa đất nước đi lên.

Các cụ trong Ban Quản lý di tích đền kể lại, vào những ngày giỗ các vị vua Lý, trên bầu trời Đền Đô thường xuất hiện những đám mây trắng xếp thành dải nối tiếp nhau. Năm 2003, đúng ngày Lễ hội Đền Đô (15-3 Âm lịch – ngày vua Lý Công Uẩn đăng quang), lúc dân làng Đình Bảng bắt đầu lễ rước “Linh bài Lý Thái Tổ và Chiếu dời Đô ra Thăng Long” theo nghi lễ cổ truyền những người dự lễ hội tại đây đã chứng kiến một dải mây hình rồng vàng từ phía Thăng Long – Hà Nội bay về đứng lên nóc đền một lúc rồi tản ra. Đặc biệt, bức ảnh Bát đế vân du nổi tiếng với 8 áng mây đứng song hành với nhau trên nền trời xanh thẫm như khẳng định khoảnh khắc giao cảm kỳ lạ của đất trời Việt Nam. Ai cũng tin rằng 8 vị vua triều Lý đã hiển linh cho con cháu và đồng bào mình được thấy.

Yếu tố linh thiêng trong Lễ hội được thể hiện qua tâm thức suy tôn ngưỡng mộ các vị của đời Lý. Trong sân Đền Đô, hàng ngàn người chen vai sát cánh trong sự trật tự lạ thường. Người dân đến đây bằng sự tôn vinh, tưởng niệm và có ý nghĩa cầu mong các bậc hiền minh che chở, phù hộ độ trì cho mình và dân tộc. Sự linh thiêng của lễ hội không chỉ ở các nghi lễ tâm linh như Lễ rước Tổ nghề của làng nghề Đại Bái, nghi lễ thả đàn cá quý và kim quy, hát văn 36 giá đồng mà còn ở không gian của lễ hội. Mỗi khu vực có một sắc màu riêng. Khu tôn vinh Làng nghề truyền thống hội tụ các sản phẩm tiêu biểu của Việt Nam như: Gỗ Đồng Kỵ, gốm Bát Tràng, đồng Đại Bái, thổ cẩm Mai Châu, diều Huế và TP.Hồ Chí Minh, lồng đèn Hội An...; Khu phố xưa nghề cổ với 36 gian hàng thủ công mỹ nghệ; Khu Võ chỉ với không gian "Phố xưa nghề cổ" giới thiệu chủ đề nếp sinh hoạt truyền thống của "Gia đình tam nông"; Khu Văn chỉ, triển lãm, giới thiệu tư liệu, hình ảnh về huyền thoại "Đường Hồ Chí Minh trên biển", "Hội chợ xúc tiến thương mại tinh hoa hàng VN"; Khu sân khấu Hồ Bán nguyệt với những chương trình giao lưu văn nghệ, hát quan họ, hát văn, múa lân, bóng chuyền... tính thiêng tại lễ hội như được thăng hoa khi mọi người được giao hoà trong niềm cộng cảm ở những giờ phút thiêng liêng nhất, trong một không gian thiêng liêng nhất, được giao cảm và cầu mong những điều tốt, thoả mãn ước vọng tâm linh, tín ngưỡng của họ.

Tại Lễ khai mạc, Lễ trao Đất và Nước thiêng từ Đền Hùng cho quân và dân quần đảo Trường Sa đã diễn ra thật cảm động với mong muốn các thế hệ con cháu luôn tạc ghi lời dạy của Bác Hồ: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Lễ trao tặng Trống đồng, Rùa đồng, Đế Vương Đăng, Thiên Đô Chiếu, Lễ rước Tổ nghề làng nghề gò, đúc đồng Đại Bái Nguyễn Công Truyền - Đô Úy Điện Tiền Tướng quân triều đại nhà Lý năm 1018 do Đức Vua Lý Thái Tổ trị vì. Lễ dâng Trà tiến Vua, trầu têm cánh phượng; Bánh Phu thê - Đình Bảng, Bắc Ninh; Bánh Đậu xanh Quê hương; Cốm làng Vòng, bánh chưng, bánh dày, bánh cuốn Thanh Trì; kẹo Sìu Châu - Nam Định; Bánh Cáy - Thái Bình; Chè Lam - Thanh Hoá; Bánh Cu đơ - Nghệ Tĩnh; Mè Sửng - Thừa Thiên Huế; Kẹo Dừa - Bến Tre; Bánh Pía - Sóc Trăng...các đặc sản truyền thống dâng Vua do các nghệ nhân, doanh nhân đến từ các làng nghề đã có công giữ gìn “Cha truyền con nối”, “Tri ân, phát tâm công đức” thực hiện. Lễ hoà nước thiêng từ Giếng Ngọc - Khu Di tích đền Hùng, quần đảo Trường Sa, Bến Nhà Rồng và thả đàn cá quý từ Ao cá Bác Hồ trong Phủ Chủ tịch cùng đôi rùa lớn qúy hiếm của Tập đoàn Thương mại Hà Nội KAT GROUP- “Gia đình Tam Nông” trao tặng khu di tích Đền Đô.

Tới làng nghề thực tại

Cũng trong khôn khổ lễ hội, các sản phẩm làng nghề là một trong những mảng quan trọng được chú ý trong lĩnh vực tạo dựng bản sắc, thương hiệu. Các sản phẩm nổi tiếng như gỗ Đồng Kỵ, gốm Bát Tràng, đồng Đại Bái, lồng đèn Hội An, các gian hàng thủ công mỹ nghệ đại diện cho hàng ngàn làng nghề truyền thống đã và đang được công nhận, khôi phục và phát triển, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, vấn đề nhiều người quan tâm là nghề thủ công truyền thống có nhiều, nhưng sản phẩm đạt đến độ tinh xảo còn ít, bởi vì nhu cầu xã hội trong quá khứ cũng còn hạn chế, điều kiện giao lưu, học hỏi của người thợ còn ít. Nay thợ thủ công muốn đứng vững được với nghề thì phải đạt độ tinh xảo về tay nghề và sử dụng thành thạo kỹ thuật hiện đại, đi kèm với những hợp tác chặt chẽ về thiết kế mẫu mã. Nếu không, thu nhập của lao động ngày càng thấp, sẽ diễn ra tình trạng càng xuất khẩu nhiều thì càng nghèo đói.

Để duy trì và phát triển làng nghề, việc triển lãm nghề thủ công, tiếp thị quảng cáo là rất cần thiết nhưng những giá trị này chỉ phát huy được khi người ta biết trân trọng lịch sử, địa điểm, đặc trưng văn hóa của nó. Ví dụ Hà Nội là một vùng đất linh của đồng bằng sông Hồng, tập trung rất nhiều thổ sản quý báu đặc trưng của sông Hồng. Nếu biết khai thác, phát triển từ trồng trọt sang chế biến, buôn bán phục vụ du lịch thì mỗi vùng sẽ là một đầu mối buôn bán, một bản sắc kẻ chợ, bản sắc làng nghề mà không mấy nơi trên thế giới có được.
 

Ngọc Loan