Thực trạng

Hầu hết các đơn vị chế biến gỗ ở Yên Bái là những cơ sở sản xuất nhỏ, sử dụng công nghệ chế biến đơn giản, chủ yếu là các máy xẻ, máy bóc trong sản xuất, chế biến gỗ. Một số ít doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư máy ép ván, ghép thanh… nhưng do nguồn vốn ít nên việc đầu tư cũng mới chỉ là những dây chuyền sản xuất chất lượng thấp. Công nghệ chế biến chưa hoàn thiện nên sản phẩm làm ra cơ bản ở dạng làm nguyên liệu cho các cơ sở sản xuất khác; hiệu quả kinh tế không cao.

Cũng chính từ vấn đề nguồn vốn của các cơ sở, doanh nghiệp thấp, sử dụng công nghệ, thiết bị sản xuất chế biến gỗ đơn giản, lạc hậu dẫn đến “bức tranh chế biến gỗ” ở Yên Bái mặc dù lấy xẻ thanh và ván ép làm “vai trò” chủ đạo tuy nhiên huyện Trấn Yên là một thí dụ, trong 70 cơ sở chế biến gỗ của địa phương có diện tích rừng trồng, sản lượng gỗ gần như nhất tỉnh Yên Bái thì đại đa số các cơ sở là sản xuất gỗ bóc và xẻ nan làm bao bì.

Các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất, chế biến gỗ của Yên Bái đa phần là các hộ kinh tế gia đình nên việc đầu tư một nhà máy chế biến gỗ có công suất 10 m3 gỗ/ngày cũng khoảng trên 6 tỷ đồng là vấn đề hết sức khó khăn. Vừa qua, với những chính sách hỗ trợ của chính phủ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, một số doanh nghiệp đã mở rộng, phát triển sản xuất. Tuy nhiên, theo một giám đốc công ty chế biến gỗ chia sẻ: làm gỗ phải rất dài vốn, có khi phải đặt trước tiền trong lúc gỗ vẫn đứng trên rừng. Mua rồi khai thác xuống, cắt đúng quy cách, rồi bóc, phơi, tẩm ướp, ép… thành phẩm mới mang hàng đi bán, bán rồi có khi đối tác lại nợ tiền…

Hơn nữa, khó khăn lớn nhất hiện không chỉ riêng Yên Bái là phụ thuộc rất lớn vào sự điều tiết của thị trường. Do ngành nghề chế biến gỗ nhỏ lẻ, mối liên kết thấp, không đủ mạnh, không có sản phẩm chế biến sâu nên đặc biệt chịu nhiều sức ép từ các thị trường tiêu thụ.

Hướng phát triển

Để phát triển ngành chế biến gỗ thì việc đầu tiên là cần đẩy nhanh việc đổi mới công nghệ chế biến để tạo ra sản phẩm có tính cạnh tranh cao, giá trị lớn, tiết kiệm được nguyên liệu. Bên cạnh đó, cần tăng cường xúc tiến thương mại để tìm kiếm thị trường mới; đẩy mạnh việc đào nhân lực, nhất là đội ngũ kỹ sư công nghệ chế biến và đội ngũ công nhân có tay nghề cao. Hiện nay, tỉnh Yên Bái đang khuyến khích đầu tư công nghệ, thiết bị chế biến gỗ hiện đại tại các huyện có diện tích rừng lớn như Trấn Yên, Văn Yên, Yên Bình,... để sản xuất một số loại sản phẩm như ván ghép thanh, đồ gỗ gia dụng,...

Đối với người trồng rừng, cần đánh giá đúng nhu cầu của thị trường để lựa chọn giống cây cho phù hợp, tránh tình trạng thấy keo đắt thì trồng keo, thấy bạch đàn mô mau lớn lại trồng bạch đàn và hiện nay bồ đề làm nguyên liệu chế biến đũa xuất khẩu rất khan hiếm, giá đắt đỏ lại chuyển sang trồng bồ đề… Mặt khác, người dân không nên bán “non” rừng trồng vì thực tế thân cây gỗ càng to, giá càng đắt, nhiều cơ sở chế biến gỗ sẵn sàng mua gỗ có chu vi thân trên 100 cm với giá trên 2 triệu đồng/m3 mà không có, trong khi người dân lại vội khai thác gỗ khi cây mới có chu vi thân 30 – 40 cm.

Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác quy hoạch, định hướng, không để việc xây dựng các nhà xưởng chế biến gỗ với công nghệ lạc hậu phát triển một cách ồ ạt, tập trung tại một điểm. Bên cạnh đó, cần tăng cường các chương trình khuyến khích hỗ trợ doanh nghiệp, cơ sở công nghiệp nông thôn mạnh dạn đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để nâng cao năng lực sản xuất cũng như tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường thông qua các chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại…

Có vùng nguyên liệu ổn định và phong phú; công tác quản lý, quy hoạch của các cấp, các ngành và nhất là có sự đầu tư chiều sâu của các doanh nghiệp từ công nghệ, con người lẫn thị trường thì nghề chế biến gỗ rừng trồng của Yên Bái nhất định sẽ có những thành công.

Ngọc Lan